Kupiłem ostatnio dwie książki w jakiś sposób powiązane ze sztuką, miałem wielkie nadzieje na to, że zaangażują mnie zarówno intelektualnie jak i emocjonalnie, ponieważ tego właśnie oczekuję od książek będących w pewnym stopniu książkami inicjacyjnymi. Choć przeczytałem już dziesiątki książek o teorii sztuki, jak również książek fabularnych, oscylujących wokół niej, to wciąż szukam i oczekuję czegoś nowego, co rzuci nowe idea bądź pomysły na sztukę i jej przeżywanie. Po rozczarowującej lekturze Oczu Mony, miałem wielkie obawy przed lekturą Dziewczyny i uczonego. Całe szczęście obawy się nie spełniły, a wręcz przeciwnie – jestem niesamowicie ukontentowany jej lekturą.
Właściwie o czym jest książka Gerdien Verschoor? Może się wydawać, że sam tytuł podpowiada temat książki ale powiedzieć, że opowiada ona o dwóch dziełach Rembrandta to powiedzieć tylko część. I to nawet mniejszą część prawdy. Dziewczynę w ramie obrazu oraz Uczonego przy pulpicie można dzisiaj zobaczyć w Zamku Królewskim w Warszawie. Namalowane przez Rembrandta w 1641 r. miały wielu właścicieli i wraz z nimi przekraczały granice państw oraz stawały się świadkami epok. Verschoor naturalnie opowiada o tych dwóch dziełach ale z każdą kolejną stronicą jej książki uświadamiałem sobie, że ciężar ciężkości narracji przesuwa się z obrazów na realia epok, historię Europy oraz na historię ich właścicieli. Z Karoliną Lanckorońską na czele. Ponieważ dzieła sztuki są tak samo fascynujące jak losy ich autorów i właścicieli. Gerdien Verschoor, historyczka sztuki, zrekonstruowała losy obrazów od momentu ich namalowania, przez wędrówki po Europie po okres belle epoque i II wojny światowej. I w końcu ich losy powojenne, aż do dzisiaj, kiedy osiadły na stałe w Polsce.
Jednakże książka nie byłaby aż tak ciekawa, gdyby nie były ciekawe losy ich kolejnych właścicieli, z Lanckorońską na czele. Historia dzieł Rembrandta została zdefiniowana właśnie przez losy ludzi, którzy byli w ich posiadaniu i podróżowały bądź mieszkały wraz z nimi. Wpisywali się w obraz epoki. W taki właśnie sposób autorka prowadzi narrację – obrazy są centrum ale są też częścią większej całości. Częścią świata, w którym zaistniały i okoliczności, które zaistniały wokół nich. Ten właśnie szeroki kąt spojrzenia autorki sprawia, że książkę tak wspaniale się czyta. W centrum uwagi są tutaj ludzie i ich losy. Może się wydawać, że taki sposób opowiadania historii może sprawiać, że będzie trudno zapanować nad narracją ale na szczęście wszystko się autorce udało. Książka jest po prostu dobrze napisana i nie ma nawet jednego rozdziału, do którego mógłby się wedrzeć chaos.
Gerdien Verschoor, Dziewczyna i uczony. Historia dwóch Rembrandtów z kolekcji Karoliny Lanckorońskiej, Wydawnictwo Harper Collins Polska, Warszawa 2022
Skąd nazwa bloga? Rano czytam, później idę do pracy; po pracy gram na gitarze albo w piłkę nożną. A czas na pisanie znajduję jedynie w nocy. Aktualnie mieszkam w Monachium.
