Transfer! Teksty dla teatru to antologia wybranych tekstów dramaturgicznych, które stanowią wybór najciekawszych utworów powstałych na potrzeby współczesnego teatru. Ich wspólnym punktem będzie obraz zmian, jakie zaszły w teatrze ostatnimi czasy, zarówno w jego znaczeniu jako przestrzeni, w której spotykają się różne światopoglądy i dyskutuje się na społecznie istotne tematy, jak też obrazujące zmianę myślenia o dramacie jako utworze literackim.
Transfer! jest antologią tekstów pisanych na potrzeby teatru, stąd najważniejszą w nich rolę odgrywają słowa. Są one nośnikiem treści, to w nich rozgrywa się cała fabuła. Warto zauważyć, że współczesny teatr często korzysta z wielogłosu, multinarracji. Szczególnie kiedy opowiada o wydarzeniach Wielkiej Wojny i tego, co się działo potem. Znamienne są słowa Theodora Adorno, że poezja po Oświęcimiu jest niemożliwa”, co było wyrazem przekonania, że – z jednej strony – fikcja nie nadąża za rzeczywistością, a z drugiej – że formy literackie się wyczerpały. Całe znaczenie ukrywa się w słowach i milczeniu. Tego rodzaju narracją jest tytułowy utwór Transfer! Ale współczesne teksty dramaturgiczne są również kolażem, trawestacją innych tekstów. Tak jest na przykład z utworem III furie, który jest dosyć swobodną wariacją na temat Dzidzi Sylwii Chutnik oraz Egzekutora Stefana Dąmbskiego. Tutaj również istnieje podział na kilka głosów, w których poznajemy jedną historię widzianą z perspektywy kilku osób. Istnieje w utworze swoiście rozumiana karma, która po latach mści się na dzieciach i wnukach pewnej kobiety. Występuje w nim też dosyć charakterystyczny absurd, bazujący na przedstawionej w krzywym zwierciadle rzeczywistości Polski współczesnej.
Powyższe dwa teksty zostały przeze mnie przywołane z kilku powodów. Jednym z nich jest ten, że przedstawienia zrealizowane na ich podstawie, zostały już swego czasu wyemitowane przez TVP (o ile dobrze pamiętam były to transmisje na żywo w TVP Kultura) i być może są znane czytelnikom. Ponadto są one w mniejszym bądź większym stopniu reprezentatywne dla reszty utworów zgromadzonych w tomie. Szczególnie we wszystkich tekstach jest – w mojej ocenie – obecny ten swoisty (i swojski) absurd podszyty karykatura polskiej współczesności i mentalności. W strefie językowej również widoczne są przemiany, odejście od tradycyjnego dramatopisarstwa. Słownictwo jest raczej potoczne, zdania urywane, sprawiają wrażenie, jakby autorzy zapisywali je tak, w jakiej formie i kolejności przyszły im do głowy. Słowo potoczne, a nie literackie, jest tutaj najważniejsze. Naturalny tok mowy wypiera mowę poetycką (kompleks niemożliwej poezji Adorna?). Proszę jednakże nie sądzić, że mowa prosta stała się prostacką. Zapewniam, że tak nie jest. Teatr zaczyna służyć konfrontacji widza ze spektaklem, ze światopoglądem wyrażonym na scenie. Nie tyle konstruuje nowe światy, co dekonstruuje istniejące i składa z pozostałych elementów całkiem nowy.
Transfer! to przewodnik po polskim teatrze współczesnym. Obejmuje teksty reprezentatywne dla polskiej postmodernistycznej dramaturgii, która wyraża się przez nowe formy – kolaże, recykling (w poezji obecny choćby u Różewicza), parafrazy. Antologia jest pozycją obowiązkową dla każdego miłośnika teatru, a z całą pewnością będzie interesującą lekturą dla każdego, kto jest ciekawy kondycji współczesnej polskiej dramaturgii.
Tekst pierwotnie ukazał się w portalu Literatki.com
Transfer! Teksty dla teatru. Antologia pod redakcją Joanny Krakowskiej, wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Skąd nazwa bloga? Rano czytam, później idę do pracy; po pracy gram na gitarze albo w piłkę nożną. A czas na pisanie znajduję jedynie w nocy. Aktualnie mieszkam w Monachium.
